Wizyta na Litwie
Papież Jan Paweł II przebywał z pielgrzymką na Litwie w dniach 4-8 września 1993 r., nie długo po odzyskaniu przez kraj niepodległości. Swoje nauczanie konsekwentnie poświęcił wezwaniu: „Dawajmy świadectwo o Chrystusie, który nas zbawił” nieustannie podkreślając, że wolności nie da się oddzielić od odpowiedzialności.
4 września tamtego roku Jan Paweł II modlił się w archikatedrze wileńskiej przy grobie św. Kazimierza, poczym spotkał się tu z księżmi, zakonnikami, zakonnicami i klerykami, by przypomnieć im, że także w warunkach wolności „trud ewangelizacji będzie przybierał różne formy, ale zawsze będzie głoszeniem tego samego krzyża Chrystusa, który wieńczy szczyty Jego świątyń i winien panować w sercu każdego wierzącego”.
Wieczorem w Ostrej Bramie papież odmówił wraz z wiernymi różaniec, zaś transmisja telewizyjna z tego spotkania modlitewnego dostępna była na całym świecie. Modlitwa ta stała się świadectwem jak ważne było dla papieża przez całe jego dojrzałe życie to święte miejsce i jak bardzo pragnął (choć nie mógł) nawiedzić je po wstąpieniu na Stolicę Piotrową. „Drodzy bracia i siostry! Proszę was, byście wrócili do swoich domów z sercem przepełnionym nadzieją na zwycięstwo życia nad śmiercią, dobra nad złem, światła nad ciemnością, wolności nad niewolą” – życzył Jan Paweł II zebranym wtedy przy Ostrej Bramie.
5 września rano papież uczestniczył w spotkaniu ekumenicznym w siedzibie nuncjatury apostolskiej, potem zaś modlił się na Cmentarzu Antokolskim, przy grobie ofiar obrońców parlamentu litewskiego poległych w czasie masakry 13 stycznia 1991 r. w Wilnie oraz poległych w obronie posterunku granicznego w Miednikach. Mówił wtedy: „Jako pielgrzym pokoju i nadziei przybywam, o Panie, aby przy grobach ostatnich męczenników Litwy, ich przodków i ich dawnych nieprzyjaciół głosić wiarę w Twoje i nasze zmartwychwstanie”. Chciał prosić Boga o „odnowienie wiary w moc miłości i odrzucenie pokusy zemsty”, a patrząc na krzyże nagrobne modlił się: „Niech te krzyże kształtują postawy miłości, nadziei i przebaczenia. Niech światłość Twojego krzyża, o Panie, opromieni wszystkie te krzyże i nada im sens”.
Tego samego przedpołudnia w parku Vingis papież odprawił mszę św., podczas której nauczał o istocie chrztu św. i o wadze zobowiązań z niego płynących. Zachęcał ochrzczonych do odnalezienia w głębi swej duszy jednoczącego z braćmi działania Ducha Świętego. Ochrzcił też dziesięcioro młodych ludzi, którzy nie otrzymali daru tego sakramentu w dzieciństwie.
Po obiedzie, podczas spotkania z korpusem dyplomatycznym w nuncjaturze następca św. Piotra zapewnił, że Stolica Apostolska „pragnie przypominać w porę i nie w porę, że siły polityczne powinny pamiętać o wartościach duchowych, zawartych w orędziu chrześcijańskim”, zaś katolików Litwy nawoływał do odpowiedzialnego i wielkodusznego służenia ojczyźnie w jej instytucjach politycznych, gospodarczych i społecznych.
Podczas spotkania z przedstawicielami świata nauki i kultury w wileńskim kościele św. Janów papież Jan Paweł II podkreślił: „Na was zatem — na ludziach kultury i nauki — bardziej niż na kimkolwiek innym spoczywa odpowiedzialność za to, by ludzka myśl nie zamykała się na rzeczywistość Tajemnicy”. Ich też przekonywał do zachowania etyki myślenia, do dialogu wiary i kultury, do ekumenicznej i międzyreligijnej wymiany myśli.
Wieczorem 5 września papież spotkał się z Polakami Litwy w kościele św. Ducha. W nauczaniu skierowanym do nich nawoływał do zwrócenia się ku Chrystusowi, który jest „najpewniejszą drogą do przyszłości godnej człowieka”, jest „jedyną prawdą, która zdolna jest stać się wiarygodnym fundamentem przyszłości; jest wreszcie pełnią życia”. Swoje rozważanie powierzył Ojciec święty bł. s. Faustynie Kowalskiej, która mieszkała w Wilnie i tu także głosiła cześć Bożego Miłosierdzia. Ją dał za przykład zebranym: „Uczcie się od siostry Faustyny, błogosławionej, od tej pokornej i wiernej sługi Bożej, jak w każdych okolicznościach być dzieckiem — synem i córką — niebieskiego Ojca, jak pozostawać uczniem Słowa Wcielonego oraz narzędziem podatnym na działanie Ducha Ożywiciela i Pocieszyciela”.
6 września Ojciec święty odwiedził Kowno. Podczas mszy św. mówił o działaniu Ducha świętego, które odnawia oblicze ziemi. Przypomniał, że Duch działa przez człowieka, ożywia jego duszę i pozwala mu odnowić życie osobiste, rodzinne i społeczne.
W południe Jan Paweł II spotkał się Konferencją Episkopatu Litwy. Pasterzom litewskiego Kościoła wskazywał na pierwszorzędną potrzebę wspólnotowej ewangelizacji, na doskonalenie katechezy. Mówił o potrzebie odnowienia kształcenia przyszłych księży na odpowiednim poziomie, ale także o przygotowaniu świeckich do apostolstwa. Zachęcał ich do oparcia się na świeckich ruchach i organizacjach kościelnych i do pamiętania o formacji młodzieży, dorosłych i rodzin.
Podczas spotkania z młodzieżą na kowieńskim Stadionie im. Dariusa i Girėnasa, na które przybyło 30 tys. uczestników, Jan Paweł II zapewnił, że pragnie, by byli szczęśliwi, przestrzegał przed fałszywymi drogami, ale także zachęcał do wsłuchiwania się w Słowo Boże, praktykowania sakramentów i zaufania Kościołowi. Na koniec Ojciec święty życzył młodym, by byli aktywni, mocni i pełni świętego zapału.
7 września, nawiedzając Górę Krzyży, podczas odprawionej tam mszy św. papież poświęcił wiele uwagi tajemnicy Krzyża. „Krzyż stał się dla całego narodu i dla Kościoła opatrznościowym źródłem błogosławieństwa, znakiem pojednania między ludźmi. Nadał sens i wartość cierpieniom, chorobie, bólowi. /…/ Jednakże krzyż jest równocześnie «wywyższeniem». To wywyższenie na krzyżu otwarło przed Chrystusem szczególny horyzont”. Jan Paweł II wyjaśnił, że jest to horyzont miłości Boga do świata. Podkreślił jednocześnie: „Krzyż jest znakiem tej miłości. Krzyż jest znakiem życia wiecznego w Bogu”. Nawiedzenie Góry Krzyży przez papieża i jego późniejsze wspomnienia o tym miejscu sprawiły, że ciągle narasta liczba pielgrzymów, którzy z całego świata tu napływają.
Ostatnim punktem pielgrzymki było Szydłowo, gdzie papież poświęcił chwilę na osobistą modlitwę w Kaplicy Objawienia, później w bazylice spotkał się z wiernymi. Podczas Liturgii Słowa papież wyjaśnił czym jest prawdziwy pokój, życzył zebranym naśladowania Maryi w wierze i życiu, w imieniu całego narodu litewskiego zwrócił się do Matki Bożej w dziękczynnej modlitwie za „godzinę zmartwychwstania i nadziei” jaka wybiła dzięki Jej wstawiennictwu prosząc, by pomogła „narodowi litewskiemu przemienić bolesne doświadczenia przeszłości w radosną przyszłość”.
