Kościół św. Teresy
Kościół św. Teresy z Avila, obecnie ściśle połączony z kaplicą w Ostrej Bramie, został zbudowany przez karmelitów bosych w latach 1633-1654. Przylegał do ich rozległego klasztoru o kilku dziedzińcach. Kościół św. Teresy nigdy nie został zamknięty. Gdy w 1844 r. zamknięto klasztor, kościół wraz z kaplicą w Ostrej Bramie stał się świątynią parafialną.
Kościół św. Teresy ufundowany został przez podkanclerzego litewskiego Stefana Paca, zaś projekt przygotowali królewscy architekci, Włosi: Constante Tencalla i Giovanni Battista Gisleni. Architektura świątyni swym pochodzeniem związana jest z typem barokowych kościołów bez wież, wzorowanych na rzymskim Il Gesu z I poł. XVII w. Podobne wzniesiono np. w Lublinie, Lwowie czy Krakowie. Powstawały one jako wczesnobarokowe kościoły klasztorne. Fasadę świątyni charakteryzuje monumentalność, linearna surowość plastyki oraz kształtnie wydłużone proporcje zarysu architektonicznego. Do budowy fasady wykorzystano kosztowne, wykwintnie dopasowane materiały: szwedzki szary piaskowiec i czarny oraz biały marmur. Takie zbytkowne materiały są rzadkością wśród budowli wznoszonych przez karmelitów bosych. Stąd wileński kościół św. Teresy wyróżnia się okazałością i przepychem. Jego kształt architektoniczny łączy schemat karmelicki z wyjątkową kreską rzymskiego architekta oraz elegancją czarnego marmuru, odpowiadającą gustom królewskiego otoczenia i wybitnego mecenasa.
Obecny wystrój kościoła powstał w II poł. XVII w. W pierwszej części ołtarza głównego znajduje się obraz Szymona Czechowicza przedstawiający ekstazę św. Teresy. Dzieło otaczają postacie świętych zakonu karmelickiego. Druga kondygnacja charakteryzuje się zaskakującym rozwiązaniem architektonicznym. W jej centrum znajduje się obraz Kanutego Rusieckie Najświętsza Maryja Panna z Dzieciątkiem i św. Kazimierz. Św. Kazimierz – patron Litwy, był także patronem założonej w 1734 r. litewskiej prowincji karmelitów bosych. W lewym ołtarzu można zobaczyć cenny obraz Matki Boskiej Szkaplerznej, powstały prawdopodobnie w wieku XVIII.
Polichromie ścian kościoła św. Teresy to jedyne tego formatu dzieło zachowane z dziedzictwa artystycznego byłej litewskiej prowincji Zgromadzenia Karmelitów Bosych. Ich tworzenie zakończono w roku 1764. Odzwierciedlają one duchowość zakonu i obrazują żywot jego założycielki – św. Teresy. Pod kopułą przedstawiona jest śmierć i apoteoza świętej.
