Pobożność i tradycje pielgrzymkowe
Od momentu konsekracji w 1635 r. kościół klasztorny w Cytowianach nosi tytuł Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów, nietypowy choć charakterystyczny dla bernardyńskiej tradycji pobożności. Ołtarz główny od lat 20-tych XVII w. ozdobiony jest łaskami słynącym obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W latach 1770–1781, gdy zbudowano stacje Drogi Krzyżowej i kaplicę Schodów Świętych, zespół zaczął odgrywać dwoistą rolę jako ośrodek pielgrzymkowy. Przybywający do Cytowian pielgrzymi klękali przed obrazem Matki Bożej prosząc Jej wstawiennictwa i pragnąc uzyskać odpust. Jednocześnie przychodzono tu w celu odprawienia nabożeństwa Drogi Krzyżowej i wejścia po Świętych Schodach. Zatem w Cytowianach kult cierpiącego Chrystusa łączy się z czcią dla Najświętszej Dziewicy.
Bernardyni szczególną wagę przywiązywali do Drogi Krzyżowej. Założenie jej w Cytowianach miało uczynić miasteczko jakby „Nową Jerozolimą”, upodobnić je do tego miasta. W latach 1771–1780 przed kościołem przygotowano rozległy dziedziniec o zamkniętym planie, z galeriami o konstrukcji arkadowej. Dziedziniec powstał w celu umieszczenia na nim stacji Drogi Krzyżowej, a galerie zachowały się do naszych czasów w niezmienionym kształcie. Drodze Krzyżowej papież Benedykt XIII nadał przywilej odpustowy.
W latach 1774–1775 w środku galerii powstała kaplica Świętych Schodów. Jej budowa wiąże się z typowym dla potrydenckiej Europy kultem Świętych Schodów przy kalwariach. Schody treściowo łączyły się z tradycją obchodzenia Drogi Krzyżowej, jednak początkowo wchodzenie na Schody i nabożeństwo Drogi Krzyżowej stanowiły dwie odrębne praktyki religijne. Kult Świętych Schodów tłumaczony był przekazem, iż Chrystus podczas swej męki sześciokrotnie przemierzył w pałacu Poncjusza Piłata schody, mające 28 stopni. Pątnicy rozważający Mękę Pańską jednym rzędem schodów wchodzą na górę, a drugim schodzą, przy tym całują relikwie, które znajdują się pod szkłem pod każdym ze stopni. Nawiedzenie Świętych Schodów miało rozbudzić żal w sercu modlącego się i skłonić go do uniżenia się, a tym samym przybliżyć do zrozumienia uniżenia i poświęcenia, jakie przyjął Chrystus umierając za grzechy ludzi. W 1774 r. papież Klemens XIV udzielił odpustu tym pątnikom, którzy na kolanach przeszli Święte Schody w klasztorze w Cytowianach. Cztery dni odpustowe wskazać miał biskup żmudzki. W 1775 r. biskup ustanowił dniami odpustu święto Objawienia Pańskiego (Trzech Króli), Wniebowstąpienia Pańskiego, św. Jana Chrzciciela i oktawę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W XVIII w. w Wilnie wydano nawet specjalny przewodnik dla pielgrzymów udających się Świętych Schodów w klasztorze bernardyńskim w Cytowianach.
Kult Świętych Schodów żywy jest do dzisiaj. Kaplicę nawiedzają pielgrzymi litewscy, czasem docierają tu pątnicy spoza kraju. Ściśle przestrzegana jest tradycja wchodzenia na schody tylko na kolanach, całowania świętych relikwii pod szkłem kolejnych stopni i odmawiania modlitwy na każdym z nich.
Od 2003 r. co roku we wrześniu tu zatrzymują się uczestnicy pielgrzymki z Góry Krzyży do Szydłowa. W 1993 r. znowu zaczęto organizować procesje z Cytowian do Szydłowa. Odbywały się w latach 70-tych i 80-tych, a ich uczestnikami była wtedy głównie młodzież skupiona w nielegalnych organizacjach religijnych. W ostatnią niedzielę sierpnia w takiej procesjonalnej pielgrzymce niesiona jest figura Matki Boskiej Fatimskiej. W ten sposób wyrażana jest wdzięczność Bogu i Matce Najświętszej za łaskę odzyskanej niepodległości oraz za tych, którzy mimo prześladowań i szykan zachowali wiarę i nadzieję na odzyskanie wolności. Pielgrzymów prowadzi zwykle biskup szawelski, a tradycyjnie uczestniczą w niej członkowie Stowarzyszenia Obrony Tradycji, Rodziny i Własności (TFP) z różnych krajów.
